Site Güncellenme Tarihi: 16.04.2024 / Editör: (+90) 537 236 73 67
Aşil Tendonu Ve Kopması
Aşil Tendonu ve Kopması
Truva Savaşı’nın Grek kahramanlarının başında gelen Akhilleus (Grekçe: χιλλεύς Akhileus, Fransızca: Achille Aşil) doğduğunda annesi tarafından ölümsüzlük nehrine batırılır. Bunu yaparken annesi Akhilleus’un sol ayak bileğinden tutmak zorunda kalır ve yıllar sonra Akhilleus, Truva Savaşı’nda sol ayak bileğine gelen okla vurularak öldürülür. Bu mitolojik hikâyeden köken alan bu tendon, Aşil Tendonu olarak adlandırılmaktadır.
Tendonlar, kasların kemik yüzeylerine tutunmalarını sağlayan bağ dokulardır. Aşil tendonu, ayak bileğinin arkasında bulunan ve baldırın arka kısmında bulunan iki kasın birleşerek topuk kemiğine (kalkaneus) tutunmasıyla oluşan tendondur. Bu nedenle Kalkaneal tendon olarak da bilinir. Aşil tendonu insan vücudundaki en büyük ve en güçlü tendondur. Baldırdaki kaslar kasıldığı zaman bu tendon topuğu yukarı çeker ve parmak ucuna yükselmeye yardımcı olur. Bu nedenle ayakta durma gibi basit ve temel fonksiyonlardan yürüme, koşma ve özellikle sıçrama gibi fonksiyonlara kadar birçok fonksiyonda gerekli ve aktiftir. Tendon fiziki olarak büyük ve güçlü olmasına rağmen diğer tüm tendon yapılar gibi sınırlı bir kan akımına sahiptir. Bu da dokunun yenilenme süreçlerini olumsuz etkiler. Ayrıca üzerinde yoğun bir gerilim mevcuttur. Bu şartlar tendonu yaralanmaya daha müsait hale getirir.
Aşil tendon kopması ise çoğunlukla travmaya bağlı oluşmaktadır. Kopması kısmi veya tamamen olabilir; akut veya kronik olabilir. Aşil tendon kopmasının nedeni tam olarak belirlenemese de olguların çoğunda kasta meydana gelen ani ve yüksek şiddette gerilmeye sebep olan durumlar kopma mekanizmasını oluşturmaktadır. İndirekt travmalar, mekanik etkiler, vasküler (damarsal) dezavantaj ve doku kalitesinin düşük olması aşil tendonu yaralanma nedenlerindendir. Ayrıca tendinopati adı verilen tendon bölgesinde aktivite ile oluşan ağrı, palpasyonda lokalize ağrı, lokalize ödem ve azalmış performansla karakterize durumlar da aşil tendon kopmasına zemin hazırlamaktadır.
Kronik ayak bileği ağrısı
Kronik ayak bileği eklem instabilitesi
Ayak bileği ekleminde artrit
Aşil tendon kopması ise çoğunlukla travmaya bağlı oluşmaktadır. Kopması kısmi veya tamamen olabilir; akut veya kronik olabilir. Aşil tendon kopmasının nedeni tam olarak belirlenemese de olguların çoğunda kasta meydana gelen ani ve yüksek şiddette gerilmeye sebep olan durumlar kopma mekanizmasını oluşturmaktadır. İndirekt travmalar, mekanik etkiler, vasküler (damarsal) dezavantaj ve doku kalitesinin düşük olması aşil tendonu yaralanma nedenlerindendir. Ayrıca tendinopati adı verilen tendon bölgesinde aktivite ile oluşan ağrı, palpasyonda lokalize ağrı, lokalize ödem ve azalmış performansla karakterize durumlar da aşil tendon kopmasına zemin hazırlamaktadır.
Kronik ayak bileği ağrısı
Kronik ayak bileği eklem instabilitesi
Ayak bileği ekleminde artrit
Aşil Tendonu Kopması Belirtileri Nelerdir?
Aşil tendonu kopması olan kişiler çoğunlukla akut başlangıçlı şiddetli ağrı ve kopmanın derecesine göre patlama sesi duyduklarını tarif eder. Bazı durumlarda topallayarak yürüme görülebilir. Aşil tendonu kopması yaşayan kişiler yürüme, koşma, sıçrama, parmak ucuna yükselme gibi fonksiyonları yerine getiremez ya da bunları yapmakta güçlük yaşarlar.
Tanısı için öncelikle kişiye doktorlar tarafından yaralanmaya yönelik sorular sorulur ve özel muayene yöntemleri uygulanır. Klinik olarak uygulaması kolay ve güvenilirliği yüksek bir test olan Thompson Testi aşil tendon yaralanmasında tanı koymada yardımcıdır. Ayaklar boşlukta kalacak şekilde yüzüstü yatış pozisyonundaki hastanın klinisyen tarafından baldır kaslarına uygulanan sıkıştırma kuvveti ayak bileğinde hareket açığa çıkarmıyorsa aşil tendon kopmasından şüphelenilir. Bazı hastalarda yürümede ve parmak ucu yükselmede herhangi bir sorun olmaması durumlarında aşil tendon kopması tanısı gözden kaçabilir. Bu gibi durumlarda MRG (manyetik rezonans görüntüleme) USG (ultrason görüntüleme) altın standart tanı koyma yöntemi olarak uygulanmaktadır.
Aşil Tendonu Kopması Tedavi Seçenekleri
Aşil tendon kopması durumunda tedavi, kopmanın akut veya kronik olmasına ve derecesine göre değişkenlik göstermektedir. Kişiye, duruma ve beklentilere bağlı olarak cerrahi veya cerrahi dışı tedavi seçenekleri uygulanır. Kronik kopmalarda ve sporcularda sıklıkla ayak bileği fonksiyonlarının yerine getirilebilmesi için cerrahi tercih edilmektedir. Cerrahi uygulanacak kişilerde diğer sağlık sorunları, fiziksel aktivite düzeyleri dikkate alınarak cerrahiyi takip eden bir rehabilitasyon programı fizyoterapistlerce uygulanır. Cerrahi dışı tedavide ise ayak bileğini sabitlemek adına ortez veya alçı uygulaması yapılır ve düzenli aralıklarla tendon iyileşmesi takip edilir. Fizyoterapist ve doktor takibinde gerekli rehabilitasyon desteğiyle kişi normal fonksiyonlarına geri döndürülmeye hazırlanır.
Kişiler, erken tendinopati belirtilerinin olması durumunda, aşil veya baldır bölgesinde ağrı, hassasiyet, ödem, kullanmaya bağlı zorlanma oluşan durumlarda mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurmalıdır. Aşil tendon kopmasının, tedavi edilmezse ciddi sorunlara yol açabilen bir sağlık problemidir.